Buồng trứng đa nang là một dạng rối loạn nội tiết tố thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, là bệnh lý nguy hiểm, gây ra tình trạng không rụng trứng hoặc rối loạn phóng noãn ở nữ giới…
Thống kê cho thấy, có khoảng 2,2 – 26,7% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (15 – 44 tuổi) mắc hội chứng đa nang buồng trứng. Và nhiều người trong số họ không biết mình mắc bệnh nên không điều trị sớm dẫn đến nhiều biến chứng.
Buồng trứng đa nang (tiếng Anh là Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) là bệnh lý nguy hiểm, gây ra tình trạng không rụng trứng hoặc rối loạn phóng noãn ở nữ giới – đây chính là một trong những nguyên nhân gây vô sinh hiếm muộn. Ngoài ra, người bệnh đa nang buồng trứng còn có thể gặp những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.
Dấu hiệu đặc trưng của bệnh
Ở một số phụ nữ, các dấu hiệu đa nang buồng trứng có thể xuất hiện rất sớm ngay trong kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Tuy nhiên, ở hầu hết các trường hợp, triệu chứng bệnh chỉ được phát hiện khi họ gặp khó khăn trong vấn đề sinh sản.
Các biểu hiện của bệnh thường gặp gồm:
Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt không đều, chu kỳ kinh ngắn hoặc kéo dài (trên 35 ngày), không theo một chu kỳ nhất định (tháng nhanh, tháng chậm), mất kinh, kinh quá loãng, kinh nguyệt màu đen…
Khi thấy những dấu hiệu kinh nguyệt bất thường cần đi khám ngay để được điều trị kịp thời
Lông tóc phát triển quá mức (hiện tượng rậm lông): Hơn 70% phụ nữ mắc hội chứng này gặp tình trạng “rậm lông” ở mặt, lưng, bụng và ngực. Mặt khác, nhiều người còn gặp phải tình trạng hói đầu do nang tóc yếu, tóc rụng nhiều, mỏng và thưa dần. Cả hai hiện tượng này đều xuất phát từ sự tăng lên các hormone nam trong cơ thể.
Béo phì: Có đến 80% phụ nữ bị đa nang buồng trứng gặp phải tình trạng thừa cân hoặc béo phì.
Da mặt nhờn, xuất hiện mụn trứng cá: Nồng độ nội tiết tố nam tăng lên khiến da tiết nhiều dầu hơn bình thường, dẫn đến xuất hiện mụn trứng cá ở các vùng mặt, lưng, ngực…
Sạm da: Cơ thể xuất hiện các mảng da sẫm màu ở các khu vực có nhiều nếp gấp như vùng cổ, vùng bẹn và vùng dưới vú.
Nhức đầu: Một số người có thể gặp triệu chứng đau đầu do sự thay đổi hormone.
Cảm giác đau và khó chịu ở vùng chậu: Khi mắc hội chứng này, phụ nữ có thể gặp phải những cơn đau âm ỉ từ mức độ nhẹ đến dữ dội (cảm giác như cơn đau bụng kinh), đồng thời cảm thấy khó chịu ở vùng bụng, vùng chậu và lưng dưới.
Nguyên nhân gây buồng trứng đa nang
Hiện nay vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân gây nên hội chứng buồng trứng đa nang. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng bệnh lý có thể bắt nguồn từ các yếu tố sau:
Kháng insulin
Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất, có nhiệm vụ chuyển hóa carbohydrate và lipid thành năng lượng giúp cơ thể hoạt động. Insulin cũng là tác nhân duy nhất trong cơ thể có thể làm giảm nồng độ glucose trong máu.
Thống kê cho thấy, có đến 70% phụ nữ mắc bệnh có hiện tượng kháng insulin, nghĩa là các tế bào bên trong cơ thể họ không thể sử dụng insulin một cách đúng đắn. Khi đó, lượng đường trong máu tăng lên, đồng thời cơ thể tăng sản xuất insulin nhiều hơn. Chính lượng insulin dư thừa sẽ kích hoạt buồng trứng tăng sản xuất nhiều nội tiết nam giới, gây khó khăn cho việc rụng trứng.
Béo phì cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng insulin. Cả béo phì và kháng insulin đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Di truyền
Các nghiên cứu cho thấy một số gen có liên quan nhất định đến hội chứng đa nang buồng trứng, do đó nếu trong gia đình có mẹ hoặc chị gái mắc hội chứng này thì nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.
Chế độ ăn uống
Giả thuyết cho rằng một chế độ ăn uống quá nhiều tinh bột có thể là yếu tố góp phần dẫn đến hội chứng đa nang buồng trứng.
Đa nang buồng trứng gây biến chứng gì cho sức khỏe?
TTND.PGS.TS.BSCKII Lưu Thị Hồng, Trưởng khoa Phụ sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, nồng độ Androgen cao hơn bình thường ở người bị đa nang buồng trứng sẽ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản cùng nhiều khía cạnh sức khỏe khác.
Các biến chứng thường gặp của hội chứng này bao gồm:
Ảnh hưởng chu kỳ kinh nguyệt: Ảnh hưởng lớn của bệnh đa nang buồng trứng là tác động đến chu kì kinh nguyệt. Những người bị đa nang buồng trứng thường sẽ không có sự rụng trứng đều đặn, vì vậy nó cũng ảnh hưởng đến chu kì kinh nguyệt khiến chu kì kinh nguyệt có thể nhanh hoặc chậm tùy tháng. Chu kì kinh nguyệt không đều, rối loạn rụng trứng dẫn đến việc thụ thai gặp cản trở hoặc không thể thụ thai… Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến hiếm muộn, thậm chí vô sinh ở nhiều cặp vợ chồng.
Vô sinh: Đa nang buồng trứng là bệnh gây ra do tình trạng rối loạn nội tiết và là một trong những nguyên nhân thường gặp gây vô sinh do không rụng trứng hay rối loạn phóng noãn. Khi testosteron sinh ra trong buồng trứng quá nhiều, trứng phát dục chậm hoặc dừng phát triển khi ở giai đoạn chưa chín. Người bị mắc bệnh đa nang buồng trứng có thể kinh nguyệt ít, ít dần, không đúng chu kỳ, không thấy hiện tượng trứng rụng hằng tháng. Qua siêu âm, trên buồng trứng xuất hiện nhiều nang nhỏ (từ 6 – 10 nang kích thước 10mm). Do nang noãn không phát triển được, trứng không thể trưởng thành và không có hiện tượng rụng trứng. Không phải ai mắc buồng trứng đa nang cũng bị vô sinh, nhưng hầu như nếu không phát hiện sớm thì buồng trứng đa nang là một trong những nguyên nhân dẫn đến vô sinh hiếm muộn.
Béo phì: 30-50% phụ nữ đa nang buồng trứng bị béo phì. Để xác định tình trạng béo phì, người ta dựa vào chỉ số BMI (>25) hay tỉ số vòng eo/vòng mông. Một số nghiên cứu cho rằng béo phì cũng có vai trò trong cơ chế bệnh sinh của đa nang buồng trứng. Người ta nhận thấy rằng cân nặng đóng vai trò rất quan trọng trong thúc đẩy các triệu chứng đa nang buồng trứng biểu hiện trên lâm sàng. Kiểm soát cân nặng có thể giúp cải thiện tiên lượng của bệnh đa nang buồng trứng.
Di truyền bệnh cho con: Đa nang buồng trứng gây ra do sự mất cân bằng nội tiết của phụ nữ. Khi đó, buồng trứng của người phụ nữ sản xuất ra androgen nhiều hơn bình thường. Nồng độ nội tiết tố cao sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển và phóng thích noãn (rụng trứng). Bên cạnh đó, những bạn gái có mẹ hay chị gái bị đa nang buồng trứng cũng rất dễ bị di truyền căn bệnh này.
Ung thư nội mạc tử cung: Phụ nữ mắc đa nang buồng trứng có nguy cơ bị ung thư nội mạc tử cung cao hơn so với những người không mắc bệnh. Những phụ nữ thừa cân và bị buồng trứng đa nang cũng có khả năng mắc ung thư nội mạc tử cung cao hơn. Do ảnh hưởng của estrogen nên lớp nội mạc tử cung sẽ dày lên để chuẩn bị đón trứng được thụ thai về đó làm tổ. Nếu người phụ nữ không thụ thai, lớp niêm mạc sẽ bong ra tạo nên hiện tượng kinh nguyệt. Trong khi đó, nếu chu kì kinh nguyệt bất thường hoặc mất kinh, niêm mạc tử cung cứ dày lên và không chịu bong ra do tác dụng của estrogen. Mức estrogen trong cơ thể cao làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
Buồng trứng đa nang nếu không được điều trị sớm có nguy cơ dẫn đến biến chứng ung thư nội mạc tử cung.
Bệnh tim: Bệnh đa nang buồng trứng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim ngay cả đối với những phụ nữ có thể trạng gầy gò. Nguyên nhân do mức insulin cao dẫn đến tăng cholesterol, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, từ đó làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ.
Tiểu đường týp 2: Ở phụ nữ bị bệnh đa nang buồng trứng, tình trạng kháng insulin khiến lượng đường glucose trong máu tăng cao, dẫn đến nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 và bệnh tiền tiểu đường. Điều này rất dễ xảy ra ở những phụ nữ thừa cân nhưng đôi khi vẫn có thể xảy ra ở những người có trọng lượng bình thường.
Buồng trứng đa nang có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tâm lý và cuộc sống người bệnh. Do đó, ngay khi được chẩn đoán mắc hội chứng này, người bệnh cần có kế hoạch điều trị càng sớm càng tốt theo phác đồ điều trị của bác sĩ, cũng như điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học.